Gemeente Meerssen | meerssen

Artikel Kunstfietsroute Meerssen

Beeldenroute door Meerssen

  1. Kunstroute - Meerssen
    Stationsplein, nabij overweg. 'Le Tourniquet'     van Lo van der Linden, geplaatst in 2012. Lo van der Linden (Klimmen, 1937 – Puth-Schinnen, 2017) werkt vrijwel uitsluitend met metaal dat afkomstig is van oude machines, voertuigen e.d. Dit beeld is echt typerend voor het hele werk van Lo van der Linden. Industrieel erfgoed, gerecycled als een stoer beeld, passend bij het spoorgebeuren.
  2. Proosdijpark nabij Gloriëtte. 'Relatie' van Sjra Schoffelen (Roosteren,1937, woont en werkt in Jabeek). Aanvankelijk stond hier een bronzen uitvoering van het werk 'Relatie'. Dit werd echter in december 2009 gestolen. De gemeente heeft daarna de beeldhouwer de opdracht gegeven om een vervangend werk te maken van steen, geplaatst in 2013. "De grote sterke buitenvormen beschermen de kleinere gevoelige binnenvormen. Elke beweging, elk gebaar is naar binnen gericht. Het is een sterkte relatie, sterke schouders, een rechte rug; menselijke waarden en waardigheid" aldus de beeldhouwer.
  3. Proosdijpark, centraal grasveld. 'Mergelmuur met sleutelgat' van Michel François (Sint-Truiden, 1956, woont en werkt in Brussel). Een overblijfsel van Marsna 87, een internationaal symposium voor beeldhouwkunst dat in 1987 in Meerssen plaatsvond. Twaalf beeldhouwers uit Nederland, Duitsland, België en Groot-Brittannië hebben in 1987 in de gemeente Meerssen enkele weken met mergel gewerkt. Elke deelnemer heeft een mergelsculptuur in de openbare ruimte afgeleverd. Van aanvang af was duidelijk dat de mergelsculpturen niet voor de eeuwigheid waren, want het motto van het symposium was "Alleen de verandering houdt stand". Van de twaalf werken zijn er twee nog redelijk intact, waaronder dit werk. In de tijd dat Michel François dit beeld maakte was hij bezig met gebruiksvoorwerpen. Hier zien we een robuuste muur met een uitstekend object, dat de vorm heeft van een gesloten sleutelgat: het sleutelgat zit dus niet in de muur en is dicht in plaats van open.
  4. Proosdijpark achter appartementencomplex de Proosdij. 'Cyclus' van Willy Vossen (Meerssen, 1934). Na de opleiding tot edelsmid in Schoonhoven vestigde Willy Vossen zich in Maastricht als goudsmid en juwelier. Gaandeweg ontwikkelde hij zich ook in de disciplines schilderen en beeldhouwen. Vanaf 1993 is hij fulltime bezig als kunstenaar. Zijn driedimensionaal werk is meestal van brons, in grote en kleine formaten. De grote beelden zijn vaak gestileerde menselijke figuren die een bepaalde sfeer of emotie belichamen. 'Cyclus' is een verbeelding van de levenscyclus in brons. De omtrek heeft de vorm van een ei. Het beeld sierde lange tijd de juwelierszaak van Vossen in Maastricht. In 2019 is het beeld door de kunstenaar geschonken aan de gemeente Meerssen.
  5. Proosdijpark nabij ingang Kerksteeg. 'Verlangen', eveneens van Willy Vossen.
  6. Kerksteeg, bij ingang Proosdijpark. 'Vredeskapel' en 'Vier voorstellingen van Maria'. De vredeskapel is een ontwerp van de architect Jos Cuijpers (Roermond, 1861 – Meerssen, 1949). Het initiatief tot de Vredeskapel kwam voort uit de mobilisatie voorafgaand aan WO II. De kapel werd gebouwd in 1941. Later zijn er de namen aangebracht van de in de oorlog omgekomen Meerssenaren. Jaarlijks op 4 mei vindt hier de dodenherdenking plaats. In de kapel staat een klein beeldje van Maria met kind tegen een fraai glas-in-lood raam. De zilveren versierselen met cultivé parels en saffiertjes van het Mariabeeld werden gemaakt door Willy Vossen. Links en rechts van de Vredeskapel staan vier voorstellingen van Maria: troosteres van de bedroefden, koningin van de engelen, koningin van de maagden, hulp van de Christenen. De beelden zijn van hardsteen, naar ontwerp van Charles Eyck, gehouwen door Giel Lahaye en hier in 1950 geplaatst.
  7. Kerksteeg, gazon tegenover Vredeskapel. Restant van Marsna 87 (zie 3.) van Loes van den Putte (Valkenswaard, 1953, woont en werkt in Amsterdam). Dit was een afgezoomde ruimte, gevuld met blokken. De binnenruimtes van het werk stonden centraal, de blokken zorgden ervoor dat de binnenruimtes niet konden worden betreden. Nu zijn enkel nog de omtrek en bodem te zien.
  8. Gansbaan. 'Tweekoppige adelaar' van Jenny Derksen (Oss). Zij liet zich inspireren door het wapen van Meerssen. Maar haar adelaar lijkt veel vriendelijker dan het vervaarlijke dier op het wapen. Derksen legt veel accent op kleur. Met kleurige objecten wil ze een tegenwicht bieden tegen de uitbreiding van de (vaak kleurarme) infrastructuur en bebouwing. Derksen werkt vooral met moderne materialen, dit werk is van neolith (kunsthars). Het werk is hier in 2010 geplaatst.
  9. Rotonde Volderstraat/Herkenberg. 'Matronis omnibus' van Marc Truijen (Meerssen, 1961). In deze Romeinse vruchtbaarheidsgodin zijn een aantal zaken samengebracht: het Romeinse verleden van de plek (hier heeft een Romeinse villa gestaan (zie het informatiepaneel aan de oostzijde van de rotonde), de fruitteelt en de Geul. Het bovenste deel van het beeld is een fruitmand, dan volgt de godin, die de blik heeft gericht op de locatie van de villa, het ronde element om het middel verbeeldt het Geuldal. Op het onderste deel heeft de beeldhouwer nog een Latijnse spreuk aangebracht. Uit het beeld spreekt ook de belangstelling van de beeldhouwer voor de primitieve/etnische kunst.
  10. Vauwerhof. 'Bronzen koningspaar' van de Belgische kunstenaar Dirk de Keyzer (Sleidinge, 1958, woont en werkt in Evergem). Tijdens zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Eeklo ontdekte Dirk de Keyzer het werken met brons. Hiermee ontwikkelde hij een heel eigen stijl die in al zijn werken terugkomt: menselijke figuren (soms ook dieren) met expressieve, smalle gezichten in soms wat ongewone situaties. Humor en lichtheid, ook bij dit beeldje, dat geplaatst werd in 1996 bij de voltooiing van het woningcomplex Vauwerhof.
  11. Markt. Beelden aan de Basiliek St. Bartholomeus. De basiliek in huidige vorm is een voorbeeld van Maaslandse gotiek, uit de veertiende eeuw, met neogotische aanpassingen uit de negentiende eeuw. In de periode 1936 -1938 uitgebreid in westelijke richting. Toen is ook de huidige dakruiter geplaatst. Het interieur bevat een laatgotische sacramentstoren uit de zestiende eeuw, gebrandschilderde ramen van F. Nicolas (1897) en J. ten Horn en Charles Eyck (in het verlengde deel, circa 1950) en een beeld van St. Barbara (1500). Aan de buitenkant vallen een aantal beelden op. Centraal boven de twee rode poorten naar de markt (het noordportaal uit 1480) staat een Mariabeeld (van 1911) met daarboven in een halve boog een aantal voorstellingen van de vrouwelijke heiligen, (v.l.n.r.) Clara, Catharina, Agnes, Juliana, Ursula, Helena, Elisabeth, Mathilda, Anna en Monica uit de periode 1910 – 1927. Maria en de vrouwelijke heiligen zijn geschonken door lokale vrouwen, vrouwengroeperingen en zusterkloosters en zijn een uitdrukking van het emancipatiestreven onder katholieke vrouwen. Meer naar voren in het portaal is een halve boog met de beelden van de apostelen, die beneden wordt afgesloten met Petrus (links) en Paulus (rechts). Nog meer naar buiten, naast de hoofden van Petrus en Paulus, kun je twee kleine maskers zien 'met ongunstige gelaatstrekken'. Dergelijke duvelskoppen dienden de gelovigen erop te wijzen dat het kwade alom tegenwoordig was en dat men zich moest hoeden voor de verleiding.... Links van het noordportaal: een calvariegroep, waarbij opvalt dat de twee lager geplaatste beelden in heel andere stijl zijn uitgevoerd dan het kruisbeeld. Rechts van het noordportaal een steen met de stichtingsgegevens. In de kerk is een informatieblad beschikbaar.
  12. Markt. Tegen de gevel boven de ingang van het Gemeentekantoor. 'Marsna' van Wil van der Laan (Roermond, 1950, woont en werkt in Bunde), schilder en beeldhouwer. Na de verbouwing van het bestuurscentrum / gemeentekantoor van Meerssen in 2015 is dit werk in opdracht van de gemeente Meerssen gemaakt. Op de vier bronzen panelen de hoogtepunten uit de lokale geschiedenis: linksboven Romeinen en de Karolingers (het verdrag van Meerssen), daarnaast Koningin Gerberga te paard, zij schonk Meerssen aan de Abdij van Reims. Daaronder: verwijzingen naar bloedwonder en brandwonder (late middeleeuwen). In het paneel links onder zien we kenmerkende gebouwen uit elk van de kernen en de burgemeester. De kronkelende Geul verbindt de panelen en de elementen in de panelen.
  13. Kerkstraat, binnenplaats Gemeentehuis/Proosdijhoeve. 'Ladderfontein' van Godfried Pieters (Bunde, 1936, woont en werkt in Geulle). De ladder is van brons en suggereert met de vier sporten de samenvoeging van de vier voormalige gemeenten Bunde, Geulle, Meerssen en Ulestraten tot 'groot' Meerssen in 1982. Van bovenuit de ladder stroomt water, waardoor het beeld ook een fontein genoemd kan worden.
  14. Kerkstraat, binnenplaats Gemeentehuis/Proosdijhoeve. Vijf stenen beelden van Gène Eggen (Ulestraten, 1921 – 2000): Paar (wit marmer), Vrouw en kind (groen marmer), Omhelzing (wit marmer), Staande vrouw (hardsteen), Staand meisje (kalksteen). De beelden zijn in 1986 aangekocht door de gemeente.
  15. Beekstraat, tegenover Gasthuisstraat. 'Gemeenschap' van Fons Bemelmans (Maastricht, 1938, woont en werkt in Eijsden). Het bronzen beeld werd hier geplaatst in 1990 naar aanleiding van de nieuwbouw van het gemeentehuis van Meerssen (afgerond in 1988). Herkenbaar zijn een mannelijke en vrouwelijke gestalte. De stijl kan omschreven worden als geabstraheerd figuratief.
  16. Hof van Oranje. 'Kouros' van Marianne Aartsen (Arnhem, 1950, woont en werkt in Maastricht). Kouros is een term uit de Griekse beeldhouwkunst en duidt op het klassieke genre van geïdealiseerde afbeeldingen van jongelingen (vooral mannen/mannelijke goden). Marianne van Aartsen heeft uit deze traditie geput en hier een mannelijke Venus van Milo neergezet (geplaatst in 2001, bij de opening van de Hof van Oranje, een onderdeel van het centrumplan Meerssen). Marianne Aartsen is actief als graficus, schilder, ontwerper en beeldhouwer.
  17. Kuileneindestraat, tegenover Kookstraat. Deuren van de Synagoge van Appie Drielsma (Maastricht 1937 – 2014). De synagoge dateert uit 1853. In die tijd was er een relatief grote Joodse gemeenschap in Meerssen. In de periode 1940 tot 1945 is vrijwel de gehele resterende Joodse gemeenschap van Meerssen in de concentratiekampen van het Duitse nazibewind omgekomen. De synagoge raakte in verval, maar is door toedoen van de Kring Vrienden van de Synagoge Meerssen (met als initiatiefnemers Max Hamburger en Tibor Berkowitz) gerestaureerd (1989). Bij de restauratie zijn de monumentale deuren geplaatst. Appie Drielsma zat als kind van Joodse ouders tijdens WO II ondergedoken. Veel van zijn latere werk is door de oorlog en vervolging geïnspireerd. Hij maakte tal van herdenkingsmonumenten. Dit is er één van. Op de deur vind je de namen terug van Joodse inwoners van Meerssen, uit het vlak komen extra naar voren de namen van de Meerssense slachtoffers van de concentratiekampen. Meer naar de zijkant van de deuren zijn symbolen uit de Joodse religie afgebeeld.
  18. Pastoor M. Sterckenstraat, hoek Pastoor A. Somyasingel. 'Granny's Knot' van Shinkichi Tajiri (Los Angeles, 1923 – Baarlo 2009). Tajiri groeide op in Californië als zoon van Japanse immigranten. In 1942, na de Japanse aanval op Pearl Harbor, werden in de VS alle ingezeten van Japanse afkomst in kampen gedetineerd, ook als ze Amerikaanse staatsburgers waren. De enige manier voor een jonge man om uit het kamp te komen was dienst te nemen in het Amerikaanse leger, hetgeen Tajiri deed. De etnische Japanners werden in speciale 'vrijwillige' troepen werden ingezet bij de harde grondgevechten in Italië. Tajiri raakte ernstig gewond in 1944 bij Castellina. Na de oorlog keerde hij terug naar de VS, voelde zich daar (ondanks decoraties) niet geaccepteerd en ging naar Parijs om de eerder gestarte kunstopleiding te vervolgen. Hij kreeg o.a. les van Zadkine en Léger. Via zijn Nederlandse vrouw kwam hij in ons land en settelde zich uiteindelijk in Baarlo. Zijn oorlogservaringen (of: trauma's) leidden tot 'de krijgers', grote beelden van samoerai-achtige gestalten (zie de Stadsbrug bij Venlo). Als tegenwicht maakte hij knopen – een knoop hoeft geen verklaring, iedereen kan zien wat het is, was zijn motto. De gemeente Baarlo heeft een knopenroute; Meerssen heeft één knoop. De titel is 'Granny's knot'. In het Nederlands noemen we deze knoopvariant (eigenlijk een mislukte platte knoop): 'oud wijf'.
  19. Burgemeester Kisselsstraat, hoek Pastoor A. Somyasingel. 'Uilenbos' van Paul Beckers (Roermond, 1954, woont en werkt in Meerssen), geplaatst in 2018. De basis is een gelaste, holle rechthoek, met een lichte golving. Aan weerszijden zijn de contouren van een boom te zien. In de takken boven de rechthoek een uil en twee uilskuikens. Dit beeld is door de Gemeente Meerssen aangekocht nadat een ander beeld van Paul Beckers ('Stier Lascaux 1') op de rotonde Maastrichterweg enkele jaren eerder was ontvreemd.
  20. Pastoor N. Creftenstraat / nabij de parkeerplaats. 'Wachten op volle maan' van Hans Bartelet (Maastricht, 1948 – 2007). Het bestaat uit twee elementen, te weten een piramidaal element van gepolijste Naamse steen en een figuur van brons. Het beeld werd in 1992 geplaatst. Bartelet was zowel schilder als beeldhouwer. Van hem is de uitspraak: 'ik beeldhouw om te aarden en schilder om de sterren van de hemel te plukken'. Ook in dit beeld speelt de spanning tussen aarde en kosmos een rol.
  21. Pastoor Creftenstraat, begraafplaats. Vanaf de grote ingang aan de Creftenstraat op de kruising van paden. 'Piëta', Italiaans voor 'compassie' of 'piëteit' is de benaming voor een afbeelding of uitbeelding van de dode Christus vergezeld door Maria of engelen. Dit beeld van hardgebakken klei heeft Charles Eyck in 1954 gemaakt als grafmonument voor zijn zus Clara en schoonbroer Hubert. Het is geschonken aan de gemeente bij gelegenheid van de honderdste geboortedag van Charles Eyck (in 1997).
  22. Bunderstraat 28, voor kantoor 'Wonen Meerssen'. 'Grote Levensbol' van Louis Wierts (1944, Schinnen, woont en werkt in Schimmert). Het beeld werd hier geplaatst in 1993 bij gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de woningvereniging. Basisvorm is het ei. Dit wordt gezien als een ideale vorm, symbool voor vruchtbaarheid en vernieuwing. Het beeld is ontworpen volgens de holle en bolle vormgevingstechniek, hol staat voor negatieve zaken en bol voor positieve zaken, hetgeen resulteert in een scherpe lijnvorming. Deze lijnvorming loopt door en rond het hele beeld. Men kan de lijn op elk willekeurig punt beginnen en volgen, men komt steeds weer bij het beginpunt uit.
  23. Charles Eyckstraat, nabij kruising met Pastoor Dom Hexstraat. 'Moeder en kind' van Charles Eyck. De toeschouwer zou geneigd zijn dit beeld te zien als onderdeel van het 'gesamtkunstwerk' Kerk St. Jozef Arbeider, maar het is echter later aangebracht en wel in 1976, toen deze straat de naam van Charles Eyck kreeg.
  24. Pastoor Dominicus Hexstraat, hoek Hoogveldweg. Kerk St. Jozef Arbeider. Charles Eyck (Meerssen, 1897 – Schimmert, 1983) - schilder, glazenier, beeldhouwer. Eyck heeft gedurende een groot deel van zijn loopbaan monumentale religieuze kunst gemaakt. Op enig moment kreeg hij behoefte om zelf een kerk te bouwen, zowel het uiterlijk als de inrichting wilde hij zelf vormgeven. Deze kans kreeg hij in 1958 toen Meerssen-West door de uitbreiding na de oorlog toe was aan een eigen parochiekerk: St. Joseph-Arbeider. Voor de bouwkundige kant werd architect Harry Koene (1908 – 1995) aangezocht. Samen hebben zij dit 'gesamtkunstwerk' gerealiseerd. Naast Charles Eyck hebben ook de kunstenaars Daan Wildschut, Frans Gast, Gerard en Huber Mesterom en Piet Killaars bijdragen geleverd. Zie: www.kerkgebouwen-in-limburg.nl. We beperken ons nu tot de buitenkant: de deuren met Bijbelse taferelen en de reliëfs aan de zijde van het plein en de Dom. Hexstraat zijn van Frans Gast (Maastricht, 1927 – 1986). De opmerkelijke windvaan op de toren is van de hand van Charles Eyck.
  25. Bunderstraat, bij viaduct A2. Op de twee rotondes aan weerszijde van de A2: 'Bomen' van Xander Spronken (Beek, 1956, woonachtig / atelier in Geulle). Xander Spronken werkt voornamelijk met ijzer dat hij smeedt. Zijn beelden van bomen zijn herkenbaar aan de vaak rechte, vierkante stam, waarop uitwaaierende bladen prijken. Het middendeel van rotonde aan de kant van Bunde is bedekt met kiezel (Maas), aan de Meerssense kant vinden we vuursteen (Heuvelland).
  26. Fietstunnel bij rotonde Maastrichtweg / St. Josephstraat: Graffiti in 'het tunneltje van Angela Groothuizen' van GOMAD Urban Art, Marcus Debie (Sittard, 1972), in opdracht van de gemeente Meerssen. Aan de achterzijde (westzijde), tegenover de uitgang van de tunnel is het gedicht 'Motorrijder' van H.J. van Tienhoven te zien. Dit maakt deel uit van de gedichtenroute door Meerssen (www.gedichtenlangsdegeul.nl).
  27. Hoek van de Proost de Beaufortstraat / Proostenhof, op het terrein van de voormalige MAVO. Hier zijn een aantal schelpvormige elementen van beton te zien. Deze zijn gemaakt door Piet Killaars (Tegelen, 1922 – Maastricht, 2015) en heeft als naam 'In cirkelvorm'. Overwogen is om dit kunstwerk een andere plek te geven in verband met de sloop van de school. Dit bleek echter niet mogelijk door de slechte conditie van het beton.
  28. Proost de Beaufortstraat, tegenover Proost Hugostraat, ingang van het park / natuurgebiedje. Nog een beeld uit de periode van Marsna 87 (zie 3.), dicht bij de Geul, 'Stonecircle'. Maker Kees Bierman (1936, beeldhouwer en graficus uit Haarlem) heeft zich laten inspireren door archeologische monumenten als grafheuvels en dolmen. Hij maakte van mergelblokken een halve cirkel. Deze wordt gesteund door een muur die dwars op het midden van de halve cirkel staat. Deze muur is eigenlijk gebouwd als een spouwmuur, twee muurdelen met een open ruimte ertussen. In de halve cirkel is deze ruimte doorgezet: je ziet een verticale kier in de voorkant. Daarmee functioneerde het ook als een soort zonnewijzer. Door verstevigingwerkzaamheden is deze functie niet meer in tact. Rechts van de ingang zie je nog een restant van het werk dat Jan L. Carlier (België, 1957) eveneens in het kader van Marsna 87 maakte: het is de piramidevormige heuvel, met boompjes erop. Aanvankelijk was de piramide glad, met in de kern een groot mergelblok dat zichtbaar werd aan de bovenzijde. Op dit blok was een spiegel geplaatst, zodat de lucht in de spiegel weerkaatst werd. Onder het mergelblok heeft Carlier een doos begraven met een mes. In het lemmet staat een boodschap gegraveerd. Met deze verborgen boodschap heeft de kunstenaar een mythe aan deze plek willen toevoegen.