Artikel Wilde zwijnen in Zuid-Limburg
Wilde zwijnen leven in en rond alle natuurgebieden in Zuid-Limburg. Dat was in het verleden zo, dat is nu zo en ook in de toekomst zullen mens en dier samenleven. Ook in de gemeente Meerssen kun je wilde zwijnen tegenkomen in natuur/bosgebieden en in (mais)velden. Wilde zwijnen zijn van nature bang voor mensen en schuw. Ze zullen ook niet zomaar aanvallen. Tenzij ze zich om een of andere reden bedreigd voelen. Zo zal een moederzwijn haar jongen beschermen wanneer er (herhaaldelijk) een loslopende hond in de buurt komt.
Bekijk hier het filmpje Samen leven met wilde dieren.
Taken en verantwoordelijkheden
Provincie Limburg
Het Faunabeheerplan Limburg wordt opgesteld door de Faunabeheereenheid Limburg (FBE) en vastgesteld door Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg. Op basis van dit plan geeft de provincie toestemming voor activiteiten die hiermee verband houden. De uitvoering van deze activiteiten wordt gecoördineerd door de Faunabeheereenheid, en uitgevoerd door lokale wildbeheereenheden en in samenwerking met organisaties die terreinen beheren, zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en gemeenten.
In Limburg zijn specifieke gebieden aangewezen waar wilde zwijnen vrij kunnen leven en waar een bepaalde populatie wilde zwijnen in stand moet worden gehouden, namelijk de Meinweg en het Meerlerbroek. De provincie Limburg - net als andere provincies waar wilde zwijnen voorkomen - streeft naar het verminderen van de populatie buiten deze gebieden vanwege veiligheidsrisico's, schade aan gewassen en de preventie van de verspreiding van de Afrikaanse varkenspest. De verleende toestemming (vergunning) biedt voldoende mogelijkheden om de doelstellingen van het faunabeheerplan te bereiken. De jagers, die zijn verbonden aan de lokale wildbeheereenheid, hebben toestemming om wilde zwijnen te doden, vooral als deze een gevaar vormen of overlast veroorzaken.
Faunabeheereenheid
Sinds 1 januari 2024 is de Omgevingswet van Kracht. Deze wet vervangt de Wet natuurbescherming. De Faunabeheereenheid Limburg (FBE Limburg) heeft op basis van de Omgevingswet een coördinerende rol bij het voorkómen en bestrijden van schade veroorzaakt door beschermde in het wild levende diersoorten in Limburg. Gezamenlijk wordt per diersoort een zesjarig faunabeheerplan opgesteld waarin alle maatregelen staan die men in het kader van jacht, populatiebeheer en schadebestrijding nodig vinden, ter voorkoming of beperking van (dreigende) schade. Deze plannen worden door het bestuur van de FBE Limburg vastgesteld, en vervolgens aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Limburg ter goedkeuring. Een faunabeheerplan wordt regelmatig beoordeeld om te bekijken of het nog actueel is. Zo nodig wordt het aangepast. Zo kunnen bijvoorbeeld voorwaarden die gesteld worden voor het mogen schieten van dieren tussentijds worden aangepast, op basis van tellingen van dieren of gerealiseerd afschot (maatwerk).
Wildbeheereenheden
Binnen het faunabeheer wordt een belangrijke rol toegedacht aan de lokale Wildbeheereenheden (WBE's: lokale jagersverenigingen). Zij dragen zorg voor het op de juiste plek inzetten van provinciale omgevingsvergunningen en het verzamelen van gegevens over tellingen, afschot en aanrijdingen met wild. Leden van deze WBE's zijn als uitvoerder in het veld van groot belang, zowel bij het vaststellen van het aantal voor de FBE relevante dieren dat er voorkomt, als (samen met andere grondgebruikers als boeren en terreinbeheerders) bij het voorkómen van schade. Jagers zijn het hele jaar actief in hun jachtvelden. De wildbeheereenheid organiseert minimaal één keer per jaar overleg met andere beheerders in het gebied om het faunabeheer op lokaal niveau af te stemmen.
Gemeente Meerssen
De gemeente is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid van bewoners en bezoekers. Gemeente Meerssen faciliteert in jachthuurovereenkomsten, informeert inwoners (via de gemeentelijke media, bewonersbrieven, informatiebordjes etc.) en onderhouden contact met de jagers. Periodiek is er overleg met de wildbeheereenheden, faunabeheereenheden Staatsbosbeheer en provincie. Ondanks alle inspanningen wordt de overlast niet minder. Aan de provincie hebben we daarom gevraagd om een breed overleg om samen te kunnen bepalen wat we nog meer kunnen doen. Klik hier voor de brandbrief aan de Provincie Limburg.
Genomen maatregelen en uitgezette acties
Provincie eindverantwoordelijke faunabeheerplan
De oorzaak bij de bron aanpakken is de eerste stap die genomen moet worden. Een standsverlaging is naar ons idee dan ook dringend noodzakelijk. Bij de provincie als zijnde eindverantwoordelijke voor het faunabeheerplan hebben wij daarom aangedrongen (in de vorm van bovenvermelde brandbrief) op het inzetten van een ondersteuningsteam voor de ondersteuning van de wildbeheereenheden. Een ondersteuningsteam is in Limburg aanwezig en oproepbaar. De wildbeheereenheden richten in overleg met Staatsbosbeheer verder extra afschotlocaties in om effectief afschot te bewerkstelligen. En omdat een standsverlaging alleen mogelijk is als er het hele jaar rond en effectief afschot plaatsvindt moet het faunabeheer zich ook te richten op afschot vrouwelijke dieren, jonge dieren en ook jonge biggen. Ontwikkeling in de populatie wordt gemonitord en de wildbeheereenheden streven naar een afschot dat groter is dan de verwachte aanwas. Er is echter geen goede methode om het aantal wilde zwijnen in een gebied vast te stellen. Cijfers van afschot zijn bekend, maar deze zeggen niet één op één iets over mogelijke reductie of over populatieomvang. Datzelfde geldt ook voor cijfers over verkeersslachtoffers of over schade of over observaties in het veld. Klik hier voor de cijfers.
Periodiek overleg betrokken instanties
In een periodiek ambtelijk overleg met Staatsbosbeheer, de wildbeheereenheden, de faunabeheereenheid, de provincie en de gemeente wordt het afschot besproken, eventuele belemmeringen, bijzonderheden, incidenten etc. zodat indien nodig tijdig extra maatregelen genomen kunnen worden. De faunabeheereenheid heeft extra nachtkijkers aan de wildbeheereenheden ter beschikking gesteld. Op basis van meldingen is er ook regelmatig overleg met de wildbeheereenheden over specifieke plekken. Gedeputeerde Faassen heeft recent laten weten dat hij op korte termijn een bestuurlijke afspraak gaat plannen met alle betrokken partijen om te komen tot vermindering van de overlast.
Meldingen
Meldingen over wilde zwijnen worden gedeeld met de wildbeheereenheden, Staatsbosbeheer, gemeente Meerssen, provincie Limburg, zodat alle betrokken partijen de benodigde acties kunnen uitzetten op basis van de betreffende melding. Afhankelijk van de soort melding gaat de wildbeheereenheid de situatie ter plekke bekijken en neemt dan de noodzakelijke maatregelen. Als de melder dat aangeeft, wordt ook met de melder contact opgenomen.
Verstoring voorkomen
Om incidenten te voorkomen is het van belang dat wilde zwijnen ook rustgebieden hebben. Om deze rustgebieden te creëren zijn er dit voorjaar door Staatsbosbeheer in samenwerking met de wildbeheereenheden illegale paden afgesloten. Nadrukkelijk willen wij u erop wijzen dat het van belang is dat honden aangelijnd zijn. Vaak is een hond - zo blijkt vaak - de trigger die zorgt voor een aanval van een wild zwijn. Een niet aangelijnde hond kan een wild zwijn verstoord hebben. Met als gevolg dat het wilde zwijn door deze verstoring verderop agressief gedrag vertoont naar wandelaars zonder hond.
Informatiebordjes
Vanaf het moment dat er zich problemen hebben voorgedaan heeft de gemeente Meerssen afstemming gezocht met onder andere de Faunabeheereenheid, de Wildbeheereenheid, Staatsbosbeheer en de provincie. Gemeente Meerssen heeft in verband met de veiligheid haar inwoners geattendeerd op de gevaren. Dat hebben we gedaan door bordjes op te hangen bij de toegangen tot de natuurgebieden en berichten te plaatsen op onze gemeentelijke website, social media, nieuwsbrief en in de Geulbode. Op de informatiebordjes zijn leefregels opgenomen over wat te doen als u een wild zwijn tegenkomt.
Leefregels
- Ga niet in de schemering of in het donker de natuur in.
- Blijf altijd op de paden.
- Houd honden altijd kort aan de lijn. Blijf alert.
- Zie je wilde zwijnen? Maak geluid en loop langzaam terug.
- Loop nooit naar de dieren toe. Ook niet om foto's te maken.
- Voer nooit wilde zwijnen. Wilde zwijnen trekken van natuurgebied naar natuurgebied.
- Ze steken wel eens (onverwachts) een weg over. Blijf daar alert op.
Wat doe ik als ik wilde zwijnen tegenkom?
Als een wild zwijn rustig is en niet in de aanval gaat:
- Loop heel rustig achteruit weg zonder te rennen.
Als een wild zwijn wel in de aanval gaat:
- Klap in je handen, schreeuw, maak je groot met je armen in de lucht.
- Blijft het dier op je afkomen, klim dan ergens op (Auto, hek, boom)
- Verstop je achter een boom: wilde zwijnen zijn slechtziend!
- NIET wegrennen: het dier is altijd sneller.
- NOOIT op de grond gaan liggen, het dier zal blijven aanvallen, omdat het denkt te winnen.
Wat kunt u zelf doen
Zorg dat je weet wat de leefregels rondom wilde zwijnen zijn. Daarbij vragen wij extra aandacht voor deze 2 leefregels:
- Ga niet na zonsondergang het bos in om verstoring van dieren te voorkomen.
- Wandel met je hond altijd aangelijnd om verstoring van dieren te voorkomen.
Het is ook goed om een Whatsapp buurt preventie aan te maken zodat je elkaar in de buurt kunt informeren.
Iedere eigenaar is gehouden zijn eigen have en goed te beschermen, ook tegen wildschade. Hiertoe kan men rasters plaatsen, of dieren afschrikken met licht of geluid. Voor informatie over 'hoe de eigen tuin te beschermen': zie de website van BIJ12 / Faunazaken
Vragen?
Op deze pagina vind je alle actuele informatie.
Bel bij een acuut probleem met wilde zwijnen naar de meldkamer van de politie: tel. 0900-8844.
Minder acuut? Neem dan contact op met de Faunabeheereenheid Limburg: info@fbelimburg.nl
Informatie
Mocht u vragen en/of opmerkingen hebben, dan kunt u contact opnemen met ons Gemeentelijk Klant Contact Centrum (KCC), telefoon 14 043.
E-mail: info@meerssen.nl.
Klik hier voor de brandbrief aan de Provincie Limburg.
Update: 22 april 2025